Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 1683 – 1850

Description

Στα δύο πρώτα κεφάλαια (Κεφάλαια 1 & 2) παρουσιάζεται ακροθιγώς η ιστορία της Κίνας και της Ιαπωνίας, μέσα ιδίως από το πρίσμα της εμφάνισης, της ανάπτυξης, και της εξέλιξης της θεραπευτικής τέχνης. Σε αυτά τα δύο κεφάλαια θα δείξω το πως η ιστορική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της Κίνας και της Ιαπωνίας, και οι μεταβολές αυτών οδήγησαν στην διαμόρφωση της Παραδοσιακής Κινέζικης και της Παραδοσιακής Ιαπωνικής Ιατρικής αντίστοιχα. Σε πολλά σημεία αναφέρονται αμιγώς ιστορικά γεγονότα, τα οποία ωστόσο με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, άμεσα ή έμμεσα, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, επηρέασαν την μορφή και την εφαρμογή αυτής της τέχνης.
Στο επόμενο κεφάλαιο (Κεφάλαιο 3) γίνεται μία σύντομη, όσο γίνεται βέβαια λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος του θέματος, αναφορά στις βασικές αρχές, θεραπευτικές και φιλοσοφικές, της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής. Έχω δώσει ιδιαίτερη έμφαση στο φιλοσοφικό υπόβαθρο, ειδικότερα στην θεωρία του Yin και του Yang και στην θεωρία των Πέντε Στοιχείων, που αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της Κινέζικης θεραπευτικής. Αναφέρω επίσης συνοπτικά και τις υπόλοιπες βασικές αρχές που χρησιμοποιούνται στην διάγνωση και στην θεραπεία, ώστε να παρουσιαστεί ένα περίγραμμα του corpus της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, με σκοπό αφ’ ενός να τονιστούν οι διαφορές της με την σύγχρονη Ιατρική, και αφ’ ετέρου να δοθεί το απαραίτητο πληροφοριακό υπόβαθρο, ώστε να υποστηριχθεί η περαιτέρω ανάλυση, στο Γ’ Μέρος του βιβλίου. Επίσης, έχω παραθέσει το φιλοσοφικό και θεωρητικό υπόβαθρο της Κινέζικης Αλχημείας που αποτελεί ενδεχομένως δευτερευούσης σημασίας θεραπευτική προσέγγιση, αλλά συμπληρώνει το καλειδοσκόπιο της Κινέζικης διανόησης. Στο τέλος αυτού του κεφαλαίου θίγεται ακροθιγώς και το ενδιαφέρον, και μέχρι στιγμής αδιερεύνητο ζήτημα της συνάντησης του Ιπποκράτη του Γ’ με τον Huang Di, γνωστό και ως Κίτρινο Αυτοκράτορα, περισσότερο ως έναυσμα προβληματισμού και γόνιμης έρευνας, αλλά και ως επιβεβαίωση των όσων έχουν ειπωθεί παραπάνω για σύγκλιση του Αρχαίου Ελληνικού και του Κινέζικου θεραπευτικού συστήματος.
Στο Κεφάλαιο 4, περιγράφεται συγκριτικά η κατάσταση της Κίνας και της Ιαπωνίας κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, ώστε να γίνει κατανοητό για ποιους λόγους ο βελονισμός έγινε γνωστός αρχικά από την Ιαπωνία και όχι από την Κίνα, στην οποία και αρχικά αναπτύχθηκε. Στο Κεφάλαιο αυτό, γίνεται μία σύντομη αναφορά στην ζωή των πρώτων Ευρωπαίων ιατρών, του Ολλανδού Willem Ten Rhijne και του Γερμανού Engelbert Kaempfer, οι οποίοι έφεραν την γνώση του βελονισμού στην Γηραιά Ήπειρο. Επίσης, παρουσιάζεται και η βιογραφία του Γάλλου ιατρού Louis Berlioz, ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη καταγεγραμμένη συνεδρία βελονισμού στην Ευρώπη. Ακόμη, αναφέρονται περιληπτικά, στοιχεία για τους Βρετανούς ιατρούς John Elliotson και Robley Dunglinson, οι οποίοι ήταν υπέρμαχοι του βελονισμού στην Μεγάλη Βρετανία και στις Η.Π.Α. αντίστοιχα. Εκτός από τις ανωτέρω βιογραφίες, στο κεφάλαιο αυτό έχω ακολουθήσει μία τρόπον τινά συνδυαστική ιστορική προσέγγιση. Στα Κεφάλαια 1 και 2 έχω αποτυπώσει την Ιστορία της Κίνας και της Ιαπωνίας γραμμικά, παρουσιάζοντας μεμονωμένα χωρικά και χρονικά, σε κάθε κεφάλαιο, την ιστορία και την εξέλιξη της θεραπευτικής στην κάθε χώρα. Στο Κεφάλαιο 4 παρουσιάζω τις εξελίξεις σε παγκόσμιο και σε τοπικό επίπεδο εν παραλλήλω, ώστε μέσω της ιστορικής σύνθεσης και επεξήγησης να αναδείξω για ποιόν λόγο ο βελονισμός έγινε γνωστός από την Ιαπωνία και όχι από την Κίνα. Στο σημείο αυτό, ολοκληρώνεται το Α’ Μέρος του βιβλίου, και ακολουθούν οι μεταφράσεις όσων από τα σημαντικότερα κείμενα τις περιόδου αναφέρονται στον βελονισμό, και στα οποία η πρόσβαση ήταν δυνατή. Αυτό είναι το Β’ Μέρος του βιβλίου.
Το Γ’ Μέρος, αρχίζει με το Κεφάλαιο 5, στο οποίο παρουσιάζεται αρχικά η Ευρώπη, ως κοινωνικοπολιτιστική οντότητα, σε αντιδιαστολή με την Ανατολή. Συγκεκριμένα, αναφέρω το πως έγινε η προσέγγιση αυτών, και ποια ήταν η θεώρηση των Ευρωπαίων για τους πολιτισμούς της Ανατολής γενικότερα και τους Κινέζους και τους Ιάπωνες ειδικότερα. Στο κεφάλαιο αυτό θα δείξω πως η Ευρώπη, λόγω ιδεών προϋπαρχουσών αλλά και εξελίξων και τάσεων της εποχής είχε μία κυμαινόμενα αρνητική και απορριπτική προς την Ανατολή στάση, εξαρτώμενη ωστόσο και από μεμονωμένα άτομα, αλλά και από τις κοινωνίες αυτών.
Το Κεφάλαιο 6 παρουσιάζει αρχικά την διαδρομή από το Βυζάντιο στην Αναγέννηση. Αυτό το μέρος ίσως φαίνεται ασύνδετο, όμως εξυπηρετεί τον σκοπό της περιγραφής της ιστορικής συνέχειας της μετάδοσης του Αρχαίου Ελληνικού πνεύματος, το οποίο θα διαμόρφωνε το «κλίμα», μαζί βέβαια με τους παράγοντες που αναφέρθηκαν στο Κεφάλαιο 5, της επιστημονικής κοινότητας της εποχής, που περίπου τρεις αιώνες αργότερα θα ερχόταν σε επαφή με την Κινέζικη Ιατρική. Ακολουθεί μία ανάλυση τόσο της επίδρασης του θρησκευτικού παράγοντα, σημαντικού στην διαμόρφωση της κοινωνίας, της επιστήμης και της πολιτικής εκείνη την εποχή, και της Ιατρικής και των δυνατοτήτων αυτής, λίγο πριν και κατά τον 17ο αιώνα. Έπειτα, παρουσιάζεται αρχικά, διότι προηγείται και χρονικά, ο «πειραματισμός» της επιστημονικής κοινότητας της εποχής με την μόξα και ύστερα με τον βελονισμό. Στο κεφάλαιο αυτό θα δείξω πως, αν και η Ιατρική της εποχής ήταν μάλλον πολύ κατώτερη της Κινέζικης, ως προς τις θεραπευτικές και διαγνωστικές της δυνατότητες, εντούτοις μέσω ενός συνδυασμού προκατάληψης και λανθασμένης αντίληψης, ο βελονισμός, ειδικά αν και άκμασε προσωρινά, ταχέως τέθηκε στο περιθώριο. Τα συμπεράσματα συνοψίζονται στον Επίλογο. Να σημειώσω εδώ, πως στο Κεφάλαιο 6, περιγράφεται και η χρονική περίοδος που αναλύεται και στο Κεφάλαιο 4, όμως αυτή την φορά υπό το διαφορετικό και ευρύτερο πρίσμα της επιστημονικής διανόησης και της ανταλλαγής ιδεών. Ευελπιστώ έτσι πως η εποχή ενδιαφέροντος αναλύεται διεξοδικά και από ειδικής και από γενικής σκοπιάς.

Additional information